AZERBAYCAN

[rerr iviv]

Az?rbaycan Respublikas?n?n ?razi - 86,6 min km2 (11,5% mes?l?r, 1,6% su hovz?l?ri, 50,0% bec?ril?n torpaqlar, o cuml?d?n 27,0% otaqlar, 36,9% sair torpaqlar) t?skil edir.
Olk? 39° 24&39; simal en dair?l?ri aras?nda v? 44° 46&39; s?rq uzunlugunda, Bak? 40° paralel uz?rind?dir.
C?nubdan Iranla 765 km v? Turkiy? il? 15 km, simaldan Rusiya il? 390 km, simali-q?rbd?n Gurcustan il? 480 km, q?rbd?n Erm?nistan il? 1007 km h?ms?rh?ddir.
Sahil x?ttinin uzunlugu - 713 km, Bak?dan simal qutbun? q?d?r olan m?saf? 5550 km, ekvatora q?d?r olan m?saf? is? 4440 km-dir. Dunyada ?n boyuk gol - X?z?r d?nizi sah?si 400000 km2, ?n d?rin yeri - 1025 m.
?n yuks?k dag zirv?si - Bazarduzu - 4466 m.

[rerr iviv]

Az?rbaycan Respublikas? C?nubi Qafqaz?n s?rq hiss?sind?, X?z?r d?nizinin sahilind? yerl?sir v? sah?si 86,6 min kv. km-dir. 2004-cu ilin ?vv?lin? Az?rbaycan Respublikas?n?n ?halisi 8 milyon 265 min n?f?r, o cuml?d?n 4 milyon 254 min n?f?r v? ya 51,5 faizini s?h?r v? 4 milyon 11 min n?f?r v? ya 48,5 faizini k?nd sakinl?ri t?skil etmisdir. Olk? ?halisinin umumi say?ndan 4 milyon 58 min n?f?ri, yaxud 49 faizi kisi, 4 milyon 207 min n?f?ri v? ya 51 faizi qad?nlard?r.
?halinin yas strukturu asag?dak? kimi s?ciyy?l?nir: ?halinin umumi say?ndan 26 faizi 0 - 14 yasda, 67 faizi 15-64 yasda, 7 faizi is? 65 v? yuxar? yasda olanlard?r. ?halinin 29 faizi 18-34 yasda olan g?ncl?rdir, onlar?n yar?dan bir q?d?r coxu s?h?r yerl?rind? yasay?r

[rerr iviv]

?halinin orta yas? 31 yas t?skil edir.
Son 5 il ?rzind? olk?d? h?r il orta hesabla 114 min korp? v? ya h?r gun t?xmin?n 312 yeni v?t?ndas dunyaya g?lir. 2003-cu ild? olk?d? dogum s?viyy?si ?halinin h?r 1000 n?f?rin? hesab? il? 14 n?f?r t?skil etmisdir.
Respublikada olumun s?viyy?si nisb?t?n asag? v? sabit s?viyy? il? s?ciyy?l?nir. Lakin coxsayl? insan t?l?fat?na s?b?b olmus Erm?nistan?n h?rbi t?cavuzu n?tic?sind? 1992-94-cu ill?rd? olum s?viyy?sinin gost?ricisi xeyli artm?sd?r. Az?rbaycan il? Erm?nistan aras?nda at?sk?s rejimi t?tbiq edildikd?n sonra olumun s?viyy?si azalm?s v? kec?n il ?halinin h?r 1000 n?f?rin? hesab? il? 6 n?f?r t?skil etmisdir.
Olumun s?viyy?si gozl?nil?n omur uzunlugu gost?ricisind? d? oz ?ksini tap?r. Ot?n il bu gost?rici 72,3 yas, o cuml?d?n kisil?r ucun - 69,5 yas qad?nlar ucun is? - 75, 1 yas t?skil etmisdir.

[rerr iviv]

Dogumun s?viyy?sin? nigah da ?h?miyy?tli d?r?c?d? t?sir gost?rir. Ot?n il olk?d? 56,1 min nigah baglanm?s v? 6,7 min nigah pozulmusdur. Haz?rda 16 v? yuxar? yasda olan qad?nlar?n t?xmin?n 43 faizi nigahdad?r.
2003-cu il ?rzind? daimi yasamaq ucun respublikadan 3,8 min n?f?r getmis, 2,5 min n?f?r is? olk?y? g?lmisdir. Bu gost?ricil?r ?vv?lki ill?rl? muqayis?d? xeyli azal?b.
?halinin son siyah?yaal?nmas?n?n n?tic?l?rin? gor? olk? ?halisinin 90,6 faizi az?rbaycanl?lar, 2,2 faizi l?zgil?r, 1,8 faizi ruslar, 1,5 faizi erm?nil?r, 1,0 faizi tal?slar, 0,6 faizi avarlar, 0,5 faizi turkl?r, 0,4 faizi tatarlar, 0,4 faizi ukraynal?lar, 0,2 faizi saxurlar, 0,2 faizi gurcul?r, 0,2 faizi kurdl?r, 0,13 faizi tatlar, 0,1 faizi y?hudil?r, 0,05 faizi udinl?r, 0,12 faizi is? dig?r mill?tl?rdir.

[rerr iviv]

Oz mill?tinin dilind? s?rb?st dan?sa bil?n ?halinin butovlukd? olk? uzr? xususi c?kisi 99,2 faiz olmusdur. Az?rbaycanl?lar aras?nda bu gost?rici 99,8 faiz t?skil etmisdir.
?halinin say? (01.01.2005-ci il) - 8347.3 min n?f?r
o cuml?d?n:
kisil?r - 4103,7 min n?f?r
qad?nlar - 4243,6 min n?f?r
18 yas?na q?d?r olan ?hali - 2936,2 min n?f?r
Pensiyac?lar?n say? - 1373,0 min n?f?r
(2004-cu il uzr? gozl?nil?n)

[rerr iviv]

Bayraq h?r biri dig?rin? b?rab?r end? v? ufuqi v?ziyy?td? ?ks olunmus uc r?ngli zolaqdan ibar?tdir. Yuxar? zolaq mavi, orta zolaq q?rm?z?, asag? zolaq is? yas?l r?ngd?dir. Mavi r?ng turk (Az?rbaycan) xalq?na, q?rm?z? r?ng azadl?q, demokratiya v? insan huquqlar?, yas?l r?ng is? Islam sivilizasiyas?na m?xsuslugun r?mzi m?nalar?n? das?y?r. Q?rm?z? r?ngli zolag?n ortas?nda bayrag?n h?r iki uzund? ag r?ngli aypara v? s?kkiz gus?li ulduz t?svir olunmusdur. S?kkiz gus?li ulduz turk xalqlar?n?n s?kkiz muxt?lif qolunun r?mzi ?ksidir. Bayrag?n eni v? uzunlugu 1:2 nisb?tind?dir

[rerr iviv]

Gerbd?ki ulduz bayraqda oldugu kimi eyni r?mzi m?nan?n - turk xalqlar?n?n s?kkiz muxt?lif qolunun r?mzi ?ksidir. K?narlar? q?z?l? r?ngli zolaqla hududlanan s?kkiz gus?li ulduz uc r?ngli: yas?l (asag?), q?rm?z? (orta) v? mavi (yuxar?) dair?vi zolaqlar?n uz?rind? ?ks olunur. Bu r?ngl?r bayraqdak? r?ngl?rin das?d?g? eyni r?mzi m?nan?n ifad?sidir.
* * Ulduzun butun gus?l?ri aras?ndak? mavi dair?vi zolag?n uz?rind? q?z?l? r?ngd? s?kkiz kicik noqt? ?ks olunmusdur. M?rk?zd?ki iri ulduzun ortas?nda alov s?kli t?svir olunmusdur. Alov olk?nin dig?r r?mzi ad?n?n - Odlar Yurdunun ifad?sidir. Alov h?mcinin azadl?g?n r?mzi ifad?sidir. Butun bunlar? uz?rind? c?ml?sdir?n q?z?l? r?ngli dair? sunbull?rin v? pal?d budaqlar?n?n t?svirl?rind?n ibar?t qovsun uz?rind? ?ks olunmusdur

[rerr iviv]

Musiqisi: Uzeyir Hac?b?yov
* * Sozl?ri : ?hm?d Cavad
* * Az?rbaycan, Az?rbaycan!
* * Ey q?hr?man ovlad?n sanl? V?t?ni!
* * S?nd?n otru can verm?y? cuml? haz?r?z!
* * S?nd?n otru qan tokm?y? cuml? qadiriz!
* * Uc r?ngli bayrag?nla m?sud yasa!
* * Minl?rl? can qurban oldu,
* * Sin?n h?rb? meydan oldu!
* * Huququndan kec?n ?sg?r!
* * H?r? bir q?hr?man oldu!
* * S?n olasan gulustan,
* * S?n? h?r an can qurban!
* * S?n? min bir m?h?bb?t
* * Sin?md? tutmus m?kan!
* * Namusunu hifz etm?y?,
* * Bayrag?n? yuks?ltm?y?,
* * Cuml? g?ncl?r mustaqd?r!
* * Sanl? V?t?n, sanl? V?t?n!
* * Az?rbaycan, Az?rbaycan!

[rerr iviv]

Ilham ?liyev
* * T?rcumeyi-hal
* * Ilham Heyd?r oglu ?liyev 1961-ci il dekabr?n 24-d? Bak? s?h?rind? anadan olmusdur.
* * 1967-1977-ci ill?rd? Bak? s?h?rind? orta m?kt?bd? oxumusdur.
* * 1977-ci ild? orta m?kt?bi bitirdikd?n sonra Moskva Dovl?t Beyn?lxalq ?laq?l?r Institutuna (MDB?I) daxil olmusdur.
* * MDB?I-ni bitirdikd?n sonra 1982-ci ild? Moskva Dovl?t Beyn?lxalq ?laq?l?r Institutunun aspiranturas?na daxil olmusdur.
* * 1985-ci ild? h?min institutu bitirdikd?n sonra beyn?lxalq munasib?tl?r v? tarix elml?ri uzr? elml?r namiz?di d?r?c?si alm?sd?r.
* * 1985-1990-c? ill?rd? Moskva Dovl?t Beyn?lxalq ?laq?l?r Institutunda mu?llim isl?misdir.
* * 1991-1994-cu ill?rd? Moskva v? Istanbul s?h?rl?rind? oz?l biznes sah?sind? cal?sm?sd?r.
* * 1994-cu ilin may ay?nda Az?rbaycan Respublikas? Dovl?t Neft Sirk?ti Prezidentinin 1-ci muavini t?yin olunmusdur

[rerr iviv]

1995-ci ild?n etibar?n Az?rbaycan Respublikas? Milli M?clisin? uzv secilmisdir.
* * 1997-ci ild?n etibar?n Az?rbaycan?n Milli Olimpiya Komit?sinin Prezidentidir.
* * 1999-cu ild? hakim Yeni Az?rbaycan Partiyas? s?drinin muavini, 2001-ci ild? is? s?drin birinci muavini secilmisdir.
* * 2001-2003-cu ill?rd? Avropa Suras? Parlament Assambleyas?nda (ASPA) Az?rbaycan Respublikas? Milli M?clisinin numay?nd? hey?tinin r?hb?ri olmusdur.
* * 2003-cu ilin yanvar?nda Avropa Suras? Parlament Assambleyas? s?drinin muavini, ASPA-n?n Buro uzvu secilmis, 2004-cu ilin aprelind? is? ASPA-n?n f?aliyy?tind? f?al istirak?na v? Avropa ideallar?na s?daq?tin? gor? ASPA-n?n f?xri uzvu diplomu v? ASPA medal? il? t?ltif edilmisdir.
* * 2003-cu il avqustun 4-d? Milli M?clis t?r?find?n t?sdiq edildikd?n sonra Az?rbaycan Respublikas?n?n Bas naziri t?yin edilmisdir.

[rerr iviv]

2003-cu il oktyabr?n 31-d? v?zif?sinin icras?na baslam?sd?r.
* * A * * 2003-cu il oktyabr?n 15-d? Az?rbaycan Respublikas?n?n Prezidenti secilmisdir.
z?rbaycan, rus, ingilis, frans?z v? turk dill?rini muk?mm?l bilir.
* * Evlidir. Uc ovlad? - oglu v? iki q?z? var.

[rerr iviv]

4. Umumi m?lumat 4.1 Yerl?sdiyi yer: Az?rbaycan Respublikas? Avropa v? Asiyan?n qovsag?nda, C?nubi Qafqaz?n c?nub-s?rq hiss?sind? yerl?sir. Az?rbaycan Respublikas? simaldan Rusiya Federasiyas?, c?nubdan Iran Islam Respublikas?, q?rbd?n Turkiy?, Gurcustan v? Erm?nistan Respublikalar?, s?rqd?n X?z?r d?nizi vasit?si il? Qazax?stan v? Turkm?nistanla h?ms?rh?ddir. 4.2 Dovl?tin r?smi ad?: Az?rbaycan Respublikas? 4.3 Paytaxt?: ?halisinin say? 1 811 000 (2006-c? ilin statistikas?na ?sas?n) n?f?r olan Bak? s?h?ri 4.4 Dovl?t dili: Az?rbaycan dili 4.5 Din: Din dovl?td?n ayr?d?r v? butun dinl?r qanun qars?s?nda b?rab?rdir 4.6 Pul vahidi: Manat. 1 ABS dollar? = 0.9170 manat (yanvar, 2006-c? il) 4.7 ?halisi: 8 436 000 n?f?rdir (yanvar, 2006-c? il).

[rerr iviv]

5. Milli bayramlar
* * 1 Yanvar - Yeni il
* * 8 Mart - Qad?nlar gunu
* * 20-21 Mart - Novruz bayram?
* * 9 May - Fasizm uz?rind? q?l?b?
* * 28 May - Respublika gunu
* * 15 Iyun - Milli qurtulus gunu
* * 26 Iyun - Silahl? quvv?l?r gunu
* * 18 Oktyabr - Milli must?qillik gunu
* * 12 Noyabr - Konstitusiya gunu
* * 17 Noyabr - Milli dirc?lis gunu
* * 31 Dekabr - Umumdunya az?rbaycanl?lar?n?n h?mr?ylik gunu
* * Qurban v? Ramazan bayramlar?: kecirilm? tarixl?ri h?r il q?m?ri t?qviml?rin? uygun olaraq d?yisir.

[rerr iviv]

5.1. Xatir? gunl?ri
* * 20 yanvar - S?hidl?rin Xatir? gunu
* * 26 fevral - Xocal? Soy q?r?m?
* * 31 mart - Az?rbaycanl?lar?n Soy q?r?m?
* * 6. ?razisi
* * 6.1 ?razisi: 86,600 km2
* * 6.2 Quru s?rh?dl?rinin uzunlugu: 2,646 km
* * 6.3 H?ms?rh?d dovl?tl?rl? olan s?rh?dl?rin uzunlugu: Erm?nistanla - 1007 km, Gurcustanla - 480 km, Iranla - 756 km, Rusiya il? - 390 km, Turkiy? il? - 13 km.
* * 6.4 Inzibati bolgu
* * 6.4.1 Muxtar Respublika
* * Naxc?van Muxtar Respublikas?

[rerr iviv]

Respublikan?n t?rkibin? 65 rayon, 69 s?h?r, 13 s?h?r rayonu, 130 s?h?r tipli q?s?b? v? 4354 k?nd yasay?s m?nt?q?si daxildir.
* * 6.4.2 Rayonlar
* * Abseron, Agcab?di, Agdam, Agdas, Agstafa, Agsu, Astara, Balak?n, Beyl?qan, B?rd?, Bil?suvar, C?bray?l, C?lilabad, Dask?s?n, D?v?ci, Fizuli, G?d?b?y, Goranboy, Goycay, Hac?qabul, Xacmaz, Xanlar, X?z?, Xocal?, Xocav?nd, Imisli, Ismay?ll?, K?lb?c?r, Kurd?mir, Qax, Qazax, Q?b?l?, Qobustan, Quba, Qubadl?, Qusar, Lac?n, Lerik, L?nk?ran, Masall?, Neftcala, Oguz, Saatl?, Sabirabad, Salyan, Samux, Siy?z?n, Samax?, S?ki, S?mkir, Susa, T?rt?r, Tovuz, Ucar, Yard?ml?, Yevlax, Zaqatala, Z?ngilan, Z?rdab
* * 6.4.3. ?sas s?h?rl?r
* * Bak?, ?li Bayraml?, G?nc?, Xank?ndi, L?nk?ran, Ming?cevir, Naftalan, Sumqay?t, S?ki, Susa, Yevlax

[Валентина Кимс]

ЖАЛЬ- НЕ ЗНАЮ ЭТОГО ЯЗЫКА... :-( ...НАВЕРНОЕ ОЧЕНЬ ИНТЕРЕСНАЯ ИНФОРМАЦИЯ ЗДЕСЬ...

да жалко **-) я тоже не понимаю

[rerr iviv]

bilmeyenlercun daha maraqli olar

[rerr iviv]

Naxc?van Muxtar Respublikas?
* 1920-1923-cu ill?rd? Naxc?van Sovet Sosialist Respublikas?, 1923-1924-cu ill?rd? Naxc?van Muxtar Diyar?, 1924-1990-c? ill?rd? Naxc?van Muxtar Sovet Sosialist Respublikas?, 1990-c? ild?n Naxc?van Muxtar Respublikas? adlan?r. Az?rbaycan Respublikas?n?n t?rkibind? muxtar dovl?tdir. Simalda v? s?rqd? Erm?nistan Respublikas? (s?rh?d x?ttinin uzunlugu 246 km), q?rbd? v? c?nubda Turkiy? (11 km) v? Iran Islam Respublikas? (204 km) il? h?ms?rh?ddir.

[rerr iviv]

Muxtar *Respublika ?razisinin sah?si 5,5 min km2 ?halisi 365 min n?f?rdir, 7 inzibati rayonu (Bab?k, K?ng?rli, Culfa, Ordubad, S?d?r?k, Sahbuz, S?rur), 5 s?h?r, 7 q?s?b?, 208 k?ndi vard?r.
* * * * * *Paytaxt? Naxc?van s?h?ridir.